A

Açığı it yer, sahipsizi kurt yer  – Sahipsiz mal olmaz

Adın ne reşit sen söyle sen eşit  – Beni kimse dinlemiyor

Ağanın eli tutulmaz  – Gönlünüzden ne koparsa.

Ağır olda batman gel  – Acele etme.

Ağzı açık ayran delisi – Her şeye bayılmak

Ağızda benden tarafa gönülde ana tarafında – Sözde beni destekliyor gönlünden annesini.

Ağzını hayıra, kıçını bayıra aç  – Abuk subuk konuşma

Ala kıran baş kesen – Ortamın kabadayısı

Alaca karga altı ayda çıkar – Tırmanması çok zor.

Ali gibi oğul Erzingen’ de de yok  – Oğlum Ali’ nin benzeri hiçbir yerde yok.

Allah kökünü kuruta – Allah neslini kurutsun

Allah sana uyuz vere, kaşınacak tırnak vermeye – Alla sana dert versin derman vermesin

Allahın ateşi karnayn dola – Kötü bir beddua

Allahın bol insanın kıt yeri – Çok ıssız bir yer

Allah yerin dibine soksun – Allah canını alsın.

Alma gözümden 

Anam olsun ağzı olmasın, babam olsun eve gelmesin – Evde herkes bana hizmet etsin.

Anandan emdiğin burnundan gelsin – Bütün işlerin ters gitsin.

Anası ne ki , danası ne ola – Armut dibine düşer

Annının çatından vurmak – Alnının ortasından vurmak

Arsız neden arlanır, çulda giyse sallanır.- Utanmaz.

Aş buldun giriş, iş buldun sıvış – Uyanık ol
At kaçtı, palan düştü – Ortalık çok karıştı
At bin cirit oyna – Çok geniş ve büyük
Atta kulun, yiğitte burun  – Herkesin önemli bir özelliği vardır.
Ay bacayı geçti – Zamanı geçti
Ay bacayı savdı – Zamanı geçti
Ayaklarına kara su inmek – Ayakları çok yorulmak
Ayakları kud olmak – Ayakları çok yorulmak

B

Başı elde olmamak – Kafası sakin olmamak,
Başımda bi uğultu var – Başı/kafası ağrımak,
Başta beyin kaynıyor – Aşırı derecede sıcak.

Ben kattım onu nağıra, o gitti girdi ağıra – Layık olduğu yere gitmedi.

Benden sonra gün görüp sefa sürmiyesin – Benden sonra mutlu olmayasın

Beşikten kalkan, kaşıktan düşen sokağa çıkmış – Herkes sokağa çıkmış

Bey evinden börek, kadı evinden kadayıf mı gelecek? – Ne bekliyordun ki?

Bilinmeyen aş , ya karın ağrıtır , ya baş – Bilmediğin işi yapmaya kalkışma

Biri soyuyor bir tulum çıkarıyor – Birbirini destekliyor.

Bizim it buraya balta getirdi mi?  – Saçma bahane uydurmak.

Boğaz hapsi olmak – Açlıktan ölmek.
Boynu altında galsın  – Beddua etmek.

Boynu koltuğunun altında kalsın – Beddua etmek.

Boyunduruğa koşmak – Zor bir görev vermek.

Burnu da Karahisara kapı olur – Çok çirkin.

C – Ç

Cıcık fistanlarını yırtmak – Boşyere sevinmek.

Çağrılmadığın yerde görünme, çağrıldığın yere erinme – Davete icabet et.

Çocuk kundakta , gelin duvakta belli olur – Herşey ortamında belli olur

D

Daş atında kolunmu ağrıdı?   – Hiçbir iş yapmadın ki.

Deliye pösteki saydırmak  – Olmayacak işi yaptırmak.

Deliye post saydırmak  – Olmayacak işi yaptırmak.

Dere tepe dümdüz gitmek  – Herşeyi rastgele yapmak.

Derenin geçidi deliye yoklatmak – Beni deli yerine koyma,Tehlikeli işleri bana yaptırma.
Dış kapının mandalı – Hiç değer vermemek.

Dibde kotta ne varsa – Kıyıda köşede ne varsa.

Diline dil poposuna zil  – Hiçbir lafın altında kalmamak.
Dizinin feri kesilmek – Ayakta duramamak,
Dizlerimde fer yok –  Ayaklarında güç kuvvet kalmamak,

Don yerde top oynamak  – Yalnız kalmak.
Döşü ağrımak – Bağrı/göğsü ağrımak,
Dumansız baca, kaynanasız koca – Dertsiz baş

Düğününde kalburla su taşıyacağım – Benden yardım bekleme.

Dünya tasatura gitmiş sen alaca danayı sorıysın – Asıl önemli şeyleri bırakmış önemsizlerle ilgilenmek.

Düğün görüp ağlamamış, Ölü görüp ağlamamış – Töre ve gelenek bilmiyor.

E

Efendime Söyleyim  – Söz söylerken gerekli kelimeyi bulamayan bir kimsenin kullandığı bir söz
Ekmeğini itler, yakanı bitler yesin – Pislikten kokasın.

Eli ayağı tutmamak – Çok yorulmak, aşırı heyecanlanmak,

Elin ağzıyla yılan tuttum onuda yalan tuttum – Başkasının sözüne inanıp yalancı çıkmak

El’ deki yara , duvardaki deliktir – Bir kimsenin acı ve sıkıntısı başkasına dert gibi görünmez

Eli işte gözü oynaşta – İşini özensiz yapmak.
Elife mertek demek – Hiçbirşeyi bilmemek, okuryazar olmamak.

En doğrumuz oraktan eğri  – Doğru ya da dürüst kimse yok ki.

Erin seni sağ sever , komşun seni tok sever – Evdekiler sağlığına, dışardakiler ise varlığına bakar

Erindiğinen eşeğe (ayıya) dayı demek – Çok üşengeç olmak.

Eşeğin büyüğünü ahırda unuttuk  – En önemli şeyi unutmak.
Eşgi suratlı – Asık suratlı, asık yüzlü

Eşşekten düşmüşten beter olmak  – Çok beter olmak.

Evde büyük olacağına dağda deli ol – Bütün dertler evin büyüğünü bulur.
Eve ölüm geldimi hızmetgerin yüzüne bağarlar – Evdeki hizmetkar, uşağın kıymeti yoktur. Kötü olaylar hep güçsüzlere havale edilmek istenir.

F – G

Ga dey ekmek, gı dey şarap  – Durmadan yemek için birşeyler istemek.

Ganı gaynamak – Kanı kaynamak

Gazı goz, gelini gız anlamak  – Herşeyi yanlış anlamak.

Gelin ata binmiş, ya kısmet demiş  – Son ana kadar herşey değişebilir

Gidişin olada, dönüşün olmaya – Bir daha yüzünü görmeyeyim

Gizli öğür alan eşgere guzular  – Gizli yapılan herşey birgün açığa çıkar
Gorbagor olasan  – Kötülüklerle başbaşa kalasın

Gordan/Gordaki ölüleri çıkarmak  – Eski unutulmuşları gündeme getirmek.

Gördüğünden göz kirası, duyduğundan kulak parası – Gördüğü yada görmediği herşeyi istemek.

Gözlerin kör ola  – Beddua
Gözü almak – Uyumak

Gözü kesmek – Başaracağına inanmak

Gözleri felfecir okumak  – Cin gibi birisi.

Gözleri fırlamak  – Cin gibi birisi.

Gün görmemiş sözler  – Hiç duyulmamış sözler

H

Hacı karısı ol  – Allah senden razı olsun

Hak değirmende olur  – Hak arama yeri burası değil

Her köyün bir soğan doğraması olur  – Herkesin bir stili vardır.

Hıldır hışıl  – Eski püskü, işe yaramaz

Hırs gelir göz kararır, hırs gider yüz kızarır  – Öfkeliyken karar verme

Hop demekle hoplanmaz  – Her iş öyle kolay değildir.

I – İ

Irganamıyrım – Kımıldayamıyorum, hareket edemiyorum
İki gözüm önüme aksın ki  – İki gözüm kör olsun ki
İmanı gevremek  – Çok yorulmak

İt anasını köpek babasını tanımıyor   – Ortam curcunalı                     –

İt ayağı yemiş gibi gezmek  – Hiç yerinde durmamak

İtin değil sahibinin hatırı var   – Büyüyüğünün hatırı var

İtinen alâmete, kurdunan kıyamete kalasın – En kötü günlere kalasın
İtle kuraklık günde oynarsan yağmurlu günde üstünü çamur eder – Olmadık kişilerle dost olma

K – L

Kalın incelene kadar , incenin canı çıkar – Dayanacak gücü kalmamak

Karayol  – Bilinmeyen ölüm
Karayola gidesin  – Belanı bulasın, beddua
Karahisara kapı olmak – Çok çirkin

Kazık yutmuş gibi oturmak – Donup kalmak

Kemçük ağızlı  – Abuk subuk konuşan

Keyfimin kahyasımısın – Seni ilgilendirmez

Kıç üstü oturmak – Ummadığı tepkiyi (karşılığı) almak

Kıyıda gezdi ortada bulundu – Beleşçi

Koçluk kuzu , kom önünde belli olur  – Kişi iş başında belli olur
Köpeksiz köy buldun değneksiz geziysin  – Çok rahat olmak

Kurban etmek – Vermemek
Kurban kesmek  – Vermemek

Kurdeşen olmak  – Sürekli kaşınmak, yerinde durmamak

Kuru yerde sele gitmek  – Hiç olmayack işi yapmak

Küpte yumurta bulamaz  – Elinden hiçbir iş gelmez

Kurt gitti yazıya , meydan kaldı zilli tazıya  – Meydan acemi ve beceriksizlere kaldı

M

Mal sahıbına benzer  – Evladın huyu/karakteri anababasına benzer
Mal sahıbına benzemezse haramdır  – Evladın huyu/karakteri anababasına benzemelidir
Mala sahip ister, oğul değil babası  – Mala ancak babalar sahiplik eder

Mıdara etmek  – Tenezzül etmek, ilgi duymak.

Mıdarası yok  – Umursamaz, enterese etmez

Mıdara tutmak  – Emaneten tutmak

Muhannede muhtaç olmak – Herşeye muhtaç kalmak

N

Na diyor Muhammet demiyor – Sözünden dönmüyor, asla evet demiyor

Nal mıh kesmek  – Çok üşümek
Nal mıh toplamak – Arkasından gelmek
Namet gözüme – Çok büyük yemin ederim ki

Nuh diyor peygamber demiyor – Asla evet demiyor

Nevrü dönmek  – Kafası karışmak

O – Ö

Ocağın bata, kapın kitlene  – Arayanın soranın olmasın

On dönüm bostan, yan geldi Osman  – Ohh ne rahat

Orta tarlanın tohumu  – Torpilli

Ortalığ ellialtıya gitti  – Herşey dağıldı ve karıştı

Ortalığı ellialtıya vermek  – Herşeyi dağıtmak, karıştırmak

Ottan köynek giymek  – Çok zorluk çekmek

Öküz öldü ortaklık bozuldu  – Menfaat gitti dostluk bitti

Ölmeye, itmeye, sürünesin  – Besbeter olasın
Ölü görüp ağlamamış, düğün görüp oynamamış   – Görgü ve töre bilmez

Ölüm haktır yaşlılık olmasaydı  – Yaşlılık hiç istenilmeyecek şeydir.

Ölümden öte köy yoktur  – Başka çıkar yolu yok

Ömür törpülemek  – Yaşlanmak

Ömür törpüsü  – Baş belası

Önü kavurga kavuruyor, arkası harman savuruyor  – Bir türlü ısınamamak

P

Palas pandıras                          – Apar topar

Paparayı yemek  – Azar işitmek, fırçalanmak

Pörtlek gözlü  – Kötü bakışlı

R

Ruhlar goduğa girmiş – Issız ve korkutucu bir yer

Rüzgar adam alıyo  – Rüzgar çok kuvvetli esiyor

S  – Ş

Sabah doğan akşama baba der  – Çok çabuk büyümek, gelişmek

Sabahın şerri akşamın hayırından iyidir – Acele etme, sakin ol..

Saç sefadan , tırnak cefadan büyür  – rahatlık ve üzüntüyü anlatır

Saman elinse samanlık senin  – Başkasının malına çok tamah etme

Sedlere sığdırmak – Besbeter etmek

Sen ağa ben ağa inekleri kim sağa  – Bu işi kim yapacak?

Sen atlı da ben yaya mı?  – Beni neden beklemiyorsun?
Sen de sen eşit  – Beni dinlemiyor

Senden mezarım uzak  – Öbür dünyada bile seninle aynı yerde olmak istemem

Senin boyun devrile  – Belanı bulasın, beddua

Seni nedeyim  – Senden bana ne

Soluk almayasın  – Çözümsüz kalasın

Su gibi aziz olasın  – Allah senden razı olsun.

Su yolu etmek  – Çok sık gidip gelmek.

Surat eşgitmek  – Karşılaştığına menmun olmamak

Suya sabuna dokunmadan gidesen  – Kimseyle muhatap olmadan çıkıp gitmek

T

Tahtalara gelesin  – Ölüm duası

Takke düştü kel göründü – gerçek sonunda ortaya çıktı

Tarla biçmemiş, tandır yakmamış – Hiçbir iş yapmamış
Tarla kal davar geçsin  – Erinmek, üşenmek

Tarlayı taşlı yerden , kızı kardeşli yerden alasın 

Taş attı da kolumu ağrıdı – Hiç çalışmadı ki

Tee ne zaman – Ta ne zaman
Tebelleş etmek  – Yanından ayrılmamak, başına bela olmak

Torpağlara belemek  – Öldürürüm

Torpağlara belenesin  – Ölesin, beddua

Toprağ başına   – Ölesin, beddua

Toprak başayn ola – Ölesin, beddua

U – Ü

Ummadık taş, yarar baş  – Sürpriz

Un uçmaz kepek kaçmaz  – Hiçbirşey kalmamak

Üç gün yatak, dördüncü gün toprak – Fazla hasta yatmadan ölmek

Üzerine diri yılan atsan  – Asla bir işi yaptıramazsın

V

Vakıtsız öten horozun başını keserler  – Yersiz konuşanı sustururlar

Velveleye vermek – Karambol yaratmak

Vesvese yapmak – Karambol yaratmak

Y

Yazın cücüğünü güzün sayarlar  – Vaktinden önce hesap yapılmaz
Yazın ayrana, kışın yorgana muhtaç olasan  – Her zaman yokluk çekesin

Yalanı deme, haramı yeme, namazı koma – Herşeyi zamanında ve doğru yap

Yatsuluk töre o da olmaya göre  –  Bazı şeyler imkan ölçüsünde yapılır.

Yaza çıkardım danayı , beğenmez oldu anayı – Küçükler büyükleri beğenmez

Yazın cücüğünü güzün sayarlar  – Kar ve zarar hasat sonunda belli olur.

Ye iç kapıdan dışarı çıkma  – Hava çok soğuk

Ye keşgeği sür eşşeği  – Karnını doyur ve işe hemen başla
Yedik içtik gözden düştük – Karnı doyduktan sonra artık girmek zamanı gelmiştir.

Yer altında olmasında dağ ardında olsun  – Tek ölmesinde canı sağ olsun

Yorganı koymuş yastığa sıçıyor  – Hiç olmadık şeyleri yapıyor.

Yumuşak atın, çiftesi sert olur  –  Yumuşak yüzlü insanların tepkisi sert ve kırıcı olur.

Z

Mesaj Atabilirsiniz